Celem tego bloga i moją osobistą ambicją jest przybliżyć podstawowe pojęcia i problemy prawne.
Nie chciałabym za bardzo „cytować”, „opiniować” i „komentować”. „Nie wymądrzać się” nie dam rady. Jaki charakter, taki zawód Od trzeciego roku życia w okularach, od przedszkola recytuje strofki w galowym stroju. Ale, ale! Nie uważam, aby to co podstawowe w prawie i z czym stykamy się wszyscy na co dzień było trudne.
Jednak jak stawiać litery, gdy się nie zna alfabetu? A przecież trudno jest funkcjonować bez alfabetu, jeśli człowiek ma cały czas coś literować. Jesteśmy bombardowani prawnymi pojęciami i pismami. Spadają na nas jak zimna mokra mżawka w listopadowy szary poranek pisma z urzędów, umowy o usługi i inne cudowności. Wiem, wiem (każdy to wie) nie warto tłumaczyć. I tak, kto by to zrozumiał? To jest po to, żeby nikt nie zrozumiał. Tylko skoro tak jest, to dlaczego piszemy tyle skarg i to nie tam gdzie trzeba i nie o to, o co spokojnie można się poskarżyć? Zły system? To może „na gębę”? Tylko dlaczego potem najlepsi koledzy lądują w nerwicy i sądzie na lata?
Zatem proponowałabym zacząć od alfabetu!
Przepisy niekulinarne
Przepisy, paragrafy, artykuły, normy, ustawy, zasady, orzeczenia , wyroki, postanowienia i zażalenia, decyzje, podpunkty i ustępy. Całe zastępy „Zgodnie z” ustępem 189 podpunktu 46 artykułu 1234 ustawy z dnia w Dzienniku. Zgodnie z punktem 45 ust. 24 w związku z paragrafem 421 ustępem 18 …
Szczęście mają osoby siwe, bo już od tego nie osiwieją i łysi, że już nie wyłysieją. Na dodatek jest nawet specjalne rozporządzenie o paragrafach i artykułach. Fascynująca lektura.
Dobrze, ale co to jest ten przepis? Dawno, dawno temu uczułam się na studiach, że prawo jest zespół norm. A te są w przepisach. Przepisy pogrupowane w artykuły tkwią sobie w ustawach i rozporządzeniach. I tak by to w skrócie wyglądało.
Gdy mówimy „przepis” mamy na myśli prawo, jakąś zasadę, którą prawo ustanawia. Przepisy są zapisane w ustawach i rozporządzeniach.
A co to są te artykułu, ustępy, paragrafy? Powiedzmy, że są to jednostki redakcyjne ustaw i rozporządzeń. Wygląda to tak. Podstawową jednostką jest artykuł. On powinien w zasadzie był jednozadaniowy i zamykać pewną myśl, zasadę, przepis. Jeśli taka myśl wymaga kilku zdań artykuł dzieli się na ustępy. A jeśli ustawa nazywa się Kodeks to artykuł dzieli się na paragrafy. Jeśli artykuł coś listuje są punkty, w nich mogą być podpunkty a w nich tirety. Uff!
Oto fragment artykułu 47 ustawy z dnia dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (w skrócie: K.p.c., czytaj kapece). Przepis ten stanowi o tym kiedy sprawę cywilną w pierwszej instancji rozpatrzy jeden sędzia a kiedy towarzyszą mu ławnicy.
„Art. 47. § 1. W pierwszej instancji sąd rozpoznaje sprawy w składzie jednego sędziego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
§ 2. W pierwszej instancji sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników rozpoznaje sprawy:
1) z zakresu prawa pracy o:
a) ustalenie istnienia, nawiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy,
b) naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu i o roszczenia z tym związane,
c) odszkodowanie lub zadośćuczynienie w wyniku stosowania mobbingu (..)”
Zasada wymaga dłuższego omówienia, więc nie jest to tylko artykuł jednozdaniowy. Mamy tutaj do czynienia z Kodeksem, a więc artykuł dzieli się na paragrafy. Mamy wyliczankę wiec są punktu i w ramach nich litery.
Zatem, gdy mamy sprawę o mobbing pracowniczy to zgodnie z art. 47 § 2 pkt. 1 lit. c K.p.c. naszą sprawę w pierwszej instancji powinien rozpatrzyć sąd w składzie sędzia przewodniczący i dwóch ławników. Idziemy a przed nami siedzi sędzia i dwóch państwa. Czyli się zgadza zgodnie z polskim prawem, zgodnie z polskimi przepisami sprawy o mobbing pracowniczy w I instancji sądzi sędzia i dwóch ławników.
Ale po co nam to?
Odpowiedź jest zaskakująca: żeby było łatwiej.
Po to się grupuje przepisy w jednostki redakcyjne, bo gdyby tak pisać każdą ustawę ciurkiem, tak zdanie po zdaniu to była by taka bardzo bardzo bardzo trudna książka i za każdym razem trzeba by czytać całość. A tak każdy przepis ma swój osobny numerek i w ten sposób możemy go sobie znaleźć, zacytować i użyć. Też z innym przepisem z zupełnie innej ustawy.
A nam po co to? Na razie od tego zacznijmy: żeby wiedzieć gdzie szukać i jak szukać.
Podsumowując:
Przepis – zasada, norma prawna
Przepis jest zapisany w artykule. Artykuł dzieli się na ustępy (lub paragrafy). Gdy jest wymienianie będą też punkty i litery.
Słowniczek:
- Art. – Artykuł
- § – paragraf
- Ust.- ustęp
- Pkt – punkt
- lit. – litera
- – Tiret
A teraz dla ambitnych zadanie:
Poniżej cytuję (a jednak!) art. 5 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu. Proszę napisz, czy i jeśli tak to zgodnie z czym, zadaniem ABW jest zapobieganie przestępstwu nielegalnego posiadania broni.
„Art. 5. 1. Do zadań ABW należy:
1) rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczególności w suwerenność i międzynarodową pozycję, niepodległość i nienaruszalność jego terytorium, a także obronność państwa;
2) rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw:
a) (1) szpiegostwa, terroryzmu, bezprawnego ujawnienia lub wykorzystania informacji niejawnych i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa,
b) godzących w podstawy ekonomiczne państwa,
c) korupcji osób pełniących funkcje publiczne, o których mowa w art. 1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584, z 2008 r. Nr 223, poz. 1458 oraz z 2009 r. Nr 178, poz. 1375), jeśli może to godzić w bezpieczeństwo państwa,
d) w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa,
e) nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w obrocie międzynarodowym
oraz ściganie ich sprawców;
3) (2) realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań związanych z ochroną informacji niejawnych oraz wykonywanie funkcji krajowej władzy bezpieczeństwa w zakresie ochrony informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych;
4) uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego;
5) podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.
2. Działalność ABW poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej może być prowadzona w związku z jej działalnością na terytorium państwa wyłącznie w zakresie realizacji zadań określonych w ust. 1 pkt 2.
3. (3) Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego wykonuje zadania punktu kontaktowego do wymiany danych, o którym mowa w art. 16 ust. 3 decyzji Rady 2008/615/WSiSW w sprawie intensyfikacji współpracy transgranicznej, szczególnie w zwalczaniu terroryzmu i przestępczości transgranicznej (Dz. Urz. UE L 210 z 06.08.2008, str. 1).”